Cải cách quan trường

Cải cách hành chính ở cơ sở hình như vẫn là nhiệm vụ bất khả thi bởi kết quả còn rất hạn chế. Đã có nhiều nghị quyết, nghị định, thông tư được ban bố cùng với nhưng dự án chi tiền tấn để cải cách hành chính, nhưng nhiều nơi vẫn “nguyễn y vân”. Có nơi được cung cấp phần mềm lại quá cứng đến nỗi không dùng được.

Đây đó đã có những tin vui về cải cách hành chính, chẳng hạn ở nơi này đề nghị dân chấm điểm quan, ở nơi kia buộc cán bộ phải xin lỗi công dân bằng văn bản nếu không giải quyết đúng hẹn các dịch vụ công. Thế nhưng đi tìm một mẫu hình sáng giá về cải cách hành chính thực khó. May thay vừa xuất hiện một điểm sáng ở TP Hồ Chí Minh. Theo như mô tả của báo chí thì ở đây công dân không còn phải khép nép hay bị hoạnh họe, hạch sách khi đến cửa quan. Giờ đây công dân đến liên hệ công tác, làm thủ tục giấy tờ tại UBND phường Bến Thành, quận I, TP Hồ Chí Minh đều có thể đến công đường một cách tự tin, thoải mái.

Tại đây công dân được tiếp đón trọng thị như khách và còn được mời dùng cà phê, nước ngọt... Việc thay đổi thân phận ấy không hề giản đơn, bởi căn bệnh cửa quyền, hách dịch, vô cảm đã ăn sâu vào máu những thư lại thời nay.

Chen chúc, chầu chực, cơ cực ở nơi công đường

Đề làm được cuộc cải cách này, trước hết đòi hỏi phải có sự thay đổi sâu sắc trong nhận thức về trách nhiệm và nghĩa vụ của đội ngũ công chức phường. Tiếp đến, phải có quyết tâm thay đổi rất lớn của cả hệ thống chính trị của phường đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng ủy, sự giám sát của mặt trận tổ quốc và các tổ chức quần chúng. Theo các chuyên gia, nếu không có quyết tâm đủ lớn, lực lượng đủ mạnh thì dù có thay đổi cả đội ngũ công chức ở bộ phận dịch vụ công cũng sẽ không thể vượt qua được tàn dư của tệ cửa quyền, hách dịch, vô cảm gây ra. Tại phường này, những thay đổi cung cách căn bản đã mở đường cho hàng loạt thay đổi như thay đổi công nghệ, quy trình giải quyết hồ sơ, giấy tờ; thay đổi tác phong phục vụ, nâng cao khả năng giao tiếp và cả kỹ năng cười thay cho thói quen nhìn công dân bằng cách nhìn bề trên ban phát của đông đảo cán bộ công chức.

Tất cả những thay đổi đó có thể tóm gọn trong cụm từ “cải cách hành chính”, nhưng hơn cả như thế, đó là cải cách lương tâm, trách nhiệm của cán bộ chính quyền đối với công dân.

Thay vì phải lỉnh kỉnh giấy tờ và xếp hàng dài chờ làm thủ tục chứng thực bản sao vốn là một thủ tục đơn giản, gần đây, khi có nhu cầu, người dân chỉ cần… nhấn ngón tay vào nút nhận diện dấu vân tay trên máy tính đặt tại UBND phường là đã hoàn tất thủ tục chứng thực bản sao. Việc còn lại của người dân chỉ là ngồi uống nước chờ gọi tên nộp tiền lệ phí và nhận giấy tờ.

Nghe thông tin này không ít bạn đọc đã nghĩ rằng, hẳn phường Bến Thành được đầu tư công nghệ, cung cấp phần mềm, thiết bị hành chính tiên tiến bằng một dự án thí điểm công phu, tốn kém kiểu trang bị iPad 2 cho đại biểu HĐND… Tuy nhiên, bất ngờ nhất là phần mềm quản lý hành chính bằng vân tay lại là của chính Bí thư Đảng ủy kiêm Chủ tịch UBND phường Bến Thành cho thấy, những nỗ lực lớn của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền phường Bến Thành trong việc hướng đến mục đích phục vụ người dân ngày càng thuận tiện hơn, kết quả hơn và đắc nhân tâm hơn.

Dù vẫn còn những điều chỉnh nâng cấp cần thiết nhưng ở phường Bến Thành, ý thức trách nhiệm, tinh thần phục vụ trong bộ máy công quyền, tức chính quyền cung cấp dịch vụ hành chính công cho người dân đã được hình thành và hoàn toàn có khả năng thay thế phong cách tác nghiệp cửa quyền, kẻ cả, ban phát vốn là căn bệnh thâm căn cố đế mạn tính quá lâu trong bộ máy hành chính ở nước ta hiện nay.

Đã có những đề án lớn lao, tốn kém từ cấp cao nhưng quá nặng về yếu tố công nghệ thiết bị vừa không thành công, vừa mất cán bộ khi quan chức phụ trách tham nhũng xâm phạm tiền nong của dự án. Ở cấp thấp hơn đã có những đề án tương tự nhưng phần mềm lại quá cứng nhắc, đến nỗi cấp dưới không dùng được. Nay với kết quả bước đầu khá hoàn chỉnh ở một phường không phải bắt đầu bằng máy móc kỹ thuật mà bằng chính cái tâm, bằng trách nhiệm của mỗi con người trong bộ máy với công dân của mình. Trước khi cải cách thủ tục hành chính, phường Bến Thành đã cải cách ý thức trách nhiệm của công chức trong bộ máy công quyền. Rõ ràng trách nhiệm mới là điều tiên quyết chứ không phải là thủ tục.

Những gì làm được ở phường Bến Thành dù mới là bước đầu nhưng đã đủ trở thành tín hiệu tốt lành có giá trị và ý nghĩa như hành động gieo hạt mầm tốt vào đất lành để mai kia cộng đồng sẽ thu về hoa trái.

Mong sao ngày càng có thêm những phường Bến Thành ở khắp các địa phương!

Thọ Vinh

(Năng lượng Mới số 144, ra thứ Ba ngày 7/8/2012)