10 sự kiện Khoa học và Công nghệ nổi bật năm 2012

10 sự kiện nổi bật được gần 50 nhà báo chuyên viết về lĩnh vực KH và CN bình chọn theo 5 lĩnh vực: cơ chế chính sách; khoa học xã hội, nhân văn và tự nhiên; khoa học kỹ thuật và công nghệ; tôn vinh nhà khoa học; hợp tác quốc tế.

1. Nghị quyết Trung ương 6 (khóa XI) về phát triển khoa học và công nghệ

Ngày 1/11, Ban chấp hành Trung ương đã ban hành Nghị quyết Hội nghị lần thứ 6 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về phát triển khoa học và công nghệ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.

Với quan điểm phát triển và ứng dụng khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng nhất để phát triển kinh tế, xã hội và bảo vệ tổ quốc, là một nội dung cần được ưu tiên tập trung đầu tư trước một bước trong hoạt động của các ngành, các cấp, Nghị quyết đã đưa ra những mục tiêu chính: Đến năm 2020, khoa học và công nghệ Việt Nam đạt trình độ phát triển của nhóm các nước dẫn đầu ASEAN. Đến năm 2020, hoạt động khoa học và công nghệ đóng góp khoảng 35% tăng trưởng kinh tế; Xây dựng được một số sản phẩm quốc gia mang thương hiệu Việt Nam; Hình thành đồng bộ đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ có trình độ cao, tâm huyết, trung thực, tận tụy...

2. Chiến lược phát triển khoa học và công nghệ giai đoạn 2011-2020

Ngày 11/4, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định phê duyệt Chiến lược phát triển khoa học và công nghệ giai đoạn 2011-2020. Chiến lược nêu rõ: Trong giai đoạn nói trên, ngành khoa học và công nghệ cần tập trung thực hiện đồng bộ 3 nhiệm vụ chủ yếu: Tiếp tục đổi mới cơ bản, toàn diện và đồng bộ tổ chức, cơ chế quản lý, cơ chế hoạt động khoa học và công nghệ; Tăng cường tiềm lực khoa học và công nghệ quốc gia; Đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng, gắn nhiệm vụ phát triển khoa học và công nghệ với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội các cấp, các ngành. Chiến lược đã vạch rõ những mục tiêu chính cần đạt được: Tốc độ đổi mới công nghệ, thiết bị đạt 10-15%/năm giai đoạn 2011-2015 và hơn 20% giai đoạn 2016-2020; Giá trị giao dịch của thị trường khoa học và công nghệ tăng trung bình 15-17%/năm; Phấn đấu tăng tổng đầu tư xã hội cho khoa học và công nghệ đạt 1,5% GDP năm 2015 và 2% GDP vào năm 2020...

3. Tín ngưỡng thờ cúng vua Hùng trở thành di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại

Đúng 18h9phút (giờ Việt Nam) ngày 6/12, tại kỳ họp lần thứ 7, Ủy ban Liên chính phủ Công ước 2003 về bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể đã chính thức công nhận Tín ngưỡng thờ cúng Vua Hùng ở Phú Thọ là di sản văn hóa phi vật thể đại diện cho toàn nhân loại.

4. 15 năm Internet có mặt tại Việt Nam

Tính đến tháng 11/2012, sau 15 năm hiện diện và đưa vào khai thác, Internet ở Việt Nam đã phát triển với những thành tựu to lớn. Việt Nam hiện đứng thứ 18/20 quốc gia có số người dùng Internet lớn nhất thế giới với 32,4 triệu người tính đến quý I/2012, chiếm 34,1% dân số Việt Nam và bằng 1,4% dân số thế giới.

5. Khoa học và công nghệ đóng vai trò quan trọng để công trình thủy điện Sơn La về đích trước 3 năm.

Nhà máy Thủy điện Sơn La.

Ngày 23/12, tại Sơn La đã diễn ra lễ khánh thành công trình thủy điện Sơn La, về đích trước 3 năm so với kế hoạch, làm lợi cho nhà nước 30 nghìn tỷ đồng. Đặc biệt, tất cả các khâu quan trọng trên công trình này đều do các nhà khoa học và công nghệ, công nhân lành nghề Việt Nam thực hiện, từ quy hoạch dự án, chủ trì thiết kế kỹ thuật, thiết kế thi công, thực hiện xây đập hay lắp đặt thiết bị của nhà máy, chế tạo thiết bị thủy công, cẩu trục gian máy. Mấu chốt của sự thành công nằm chính ở công nghệ thiết kế đập cùng hàng loạt sáng kiến khoa học và công nghệ mới lần đầu ứng dụng, nổi bật nhất là công nghệ đập bê tông đầm lăn (RCC). Các hạng mục thiết bị cơ khí thủy công như cửa van, kết cấu thép trong bê tông, đường ống áp lực... trước đây phải nhập thì nay nhiều công ty điện lực đã có thể tự thiết kế và chế tạo.

Thủy điện Sơn La là công trình thủy điện lớn nhất Đông Nam Á, có công suất lắp đặt 2.400MW, gồm 6 tổ máy 400MW với sản lượng điện trung bình hàng năm là 10,246 tỉ kWh. Việc hòa lưới thành công sớm 3 năm đã mang lại cho nền kinh tế quốc dân ngoài kế hoạch 30 tỷ kWh điện năng, tương đương trị giá 1,5 tỉ USD.

6. Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ

Ngày 18/2, tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ và Hội đồng Giải thưởng cấp Nhà nước đã tổ chức lễ trao giải thưởng Hồ Chí Minh và giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ. 12 giải thưởng Hồ Chí Minh và 20 giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ đã được trao. Các công trình và cụm công trình này là kết quả của quá trình miệt mài, say mê, nghiêm túc cống hiến trí tuệ, tài năng của các nhà khoa học, trong đó một số công trình đã tạo ra sản phẩm có tính năng vượt trội hoặc tương đương nhưng giá thành chỉ bằng khoảng 65-70% sản phẩm ngoại nhập, có giá trị kinh tế cao, nâng cao sức mạnh quốc phòng – an ninh.

7. Khởi công Trung tâm vũ trụ Việt Nam

Ngày 19/9, Trung tâm vũ trụ Việt Nam đã chính thức được khởi công tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc – Hà Nội. Với tổng vốn 54,4 tỷ yên (tương đương gần 700 triệu USD), đây là một dự án khoa học công nghệ lớn của Việt Nam trong suốt 30 năm qua. Trung tâm dự kiến hoàn thành vào năm 2020 và là Trung tâm vũ trụ hiện đại hàng đầu Đông Nam Á.

8. Tiếp tục ghép thành công tế bào gốc cho người bệnh ung thư máu.

Ngày 9/11, Viện Huyết học và truyền máu Trung ương đã thực hiện thành công ca ghép tế bào gốc đồng loại cho bệnh nhân Hoàng Thị Diệu Thuần bị ung thư máu. Đây không phải là ca ghép tế bào gốc đầu tiên nhưng là ca bênh đặc biệt phức tạp do người bệnh đã điều trị một thời gian dài. Đến nay, người bệnh đã hoàn toàn lui bệnh và đang trong giai đoạn phục hồi sức khỏe. Hoàng Thị Diệu Thuần cũng chính là tác giả của cuốn tiểu thuyết Như hoa hướng dương.

9. Công ty Thoát nước và phát triển đô thị tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (Busadco) đoạt Giải thưởng Chất lượng quốc tế châu Á - Thái Bình Dương.

Công ty Busadco đã đoạt giải Nhì Giải thưởng Chất lượng quốc tế châu Á - Thái Bình Dương (IAPQA) – Giải thưởng xuất sắc toàn cầu năm 2012. Busadco cũng là doanh nghiệp duy nhất của Việt Nam đoạt giải trong lĩnh vực Dịch vụ lớn – loại hình doanh nghiệp dịch vụ và là mức giải thưởng cao nhất của Việt Nam năm 2012 trong khuôn khổ giải thưởng này.

10. Thuốc Cedemex phát huy hiệu quả trong hỗ trợ cắt cơn, cai nghiện ma túy.

Cedemex là sản phẩm của đề tài hợp tác quốc tế theo Nghị định thư khóa 5 giữa hai nước Việt Nam và Trung Quốc “Nghiên cứu cơ chế và bào chế tinh thuốc Cedemex”. Cedemex được Bộ Y tế cho phép ứng dụng tại cộng đồng thuộc 8 tỉnh và thành phố (Hà Nội, Hải Phòng, Hưng Yên, Hải Dương, TP.HCM, Long An, Đồng Nai và Tiền Giang). Theo nghiên cứu sau 30 tháng theo dõi tại cộng đồng với trên 50 người, số người không tái nghiện đạt 28%.

PV