Giảm lãi suất cho doanh nghiệp: Cần nhưng chưa đủ

Hàng tồn kho tăng cao

Việc nhiều NHTM đồng loạt tuyên bố giảm lãi suất cho vay với các khoản vay cũ theo khuyến nghị của NHNN đã đánh dấu một tín hiệu tích cực với bài toán chi phí tài chính của DN trong 2 quý cuối năm 2012. Dù vậy, rất nhiều DN khi được hỏi đều cho rằng, lãi suất không phải là yếu tố duy nhất quyết định tới hoạt động sản xuất kinh doanh của DN, mà Chính phủ cần có thêm những cơ chế, chính sách và biện pháp đủ mạnh để giúp DN vượt khó. Trong đó giải quyết hàng tồn kho cho DN để thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh là một trong những vấn đề cốt lõi bởi quay vòng vốn nhanh sẽ góp một phần giúp doanh nghiệp kinh doanh hiệu quả.

Theo điều tra của Bộ Kế hoạch & Đầu tư, hiện chỉ có khoảng 30% DN nhỏ và vừa có khả năng tiếp cận vốn ngân hàng, 70% còn lại là không đạt chuẩn vay hoặc có hàng tồn kho quá nhiều nên vay thêm vốn đồng nghĩa với nguy cơ rủi ro càng gia tăng. Hiện nay, nhiều mặt hàng có sức mua chậm, hoặc kém tiêu thụ đang gây ra tình trạng hàng tồn kho ứ đọng, DN không bán được hàng và không quay vòng được vốn.

May mặc là ngành có nhiều hàng hóa tồn kho

Cụ thể, trong báo cáo của Tổng cục Thống kê cho thấy, chỉ số tồn kho của một số ngành tăng cao: phân bón và hợp chất nitơ tăng 103,3%, sản xuất thiết bị truyền thông tăng 98,5%, sản xuất sản phẩm thuốc lá tăng 74,4%, sản xuất các thiết bị khác bằng kim loại tăng 68,5%, sản xuất sản phẩm từ plastic tăng 61,5%. Một số mặt hàng quan trọng và có khối lượng sản xuất lớn cũng tồn kho cao. Trong đó, sản xuất linh kiện điện tử tăng 53,8%; sản xuất xi măng tăng 49,2%; chế biến, bảo quản thủy sản và các sản phẩm từ thủy sản tăng 39,4%; may trang phục tăng 35%; sản xuất thức ăn gia súc, gia cầm và thủy sản tăng 33,3%... Tính đến 1/7/2012, chỉ số tồn kho của ngành công nghiệp chế biến tăng 21% so với cùng thời điểm năm trước. Nhiều DN phải sản xuất cầm chừng, thu hẹp sản xuất, phải ngừng hoạt động trong nhiều tháng liên tiếp, thậm chí giải thể, phá sản.

Giải quyết tận gốc

Để giải quyết vấn đề này, ông Phan Chí Dũng, Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nhẹ cho biết, trước mắt nên tập trung vào giải quyết hàng tồn kho và giải pháp quan trọng là đẩy mạnh chương trình xúc tiến thương mại nước ngoài, giúp DN mở rộng thị trường xuất khẩu. Riêng đối với thị trường trong nước, đẩy mạnh kích cầu đầu tư để giải tỏa cho lĩnh vực xây dựng, sản xuất thép… qua đó tạo đầu ra cho sản xuất. Bởi nếu duy trì hàng tồn kho thì cái giá phải trả có thể sẽ lớn hơn nhiều việc bán thấp hơn để lấy vốn quay vòng, cũng như tận dụng những cơ hội mới trong tương lai.

Ngày 10/5/2012 vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 13/NQ-CP về một số giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, hỗ trợ thị trường... tập trung chủ yếu vào 3 lĩnh vực chính: Thúc đẩy thị trường, tiêu thụ hàng tồn kho; tiết giảm chi phí đầu vào và hỗ trợ tiếp cận vốn vay cho DN. Thông qua các giải pháp nhằm giảm, giãn một số loại thuế, tiền thuê đất, cải cách thủ tục hành chính, hỗ trợ kinh phí xúc tiến thương mại trong năm 2012 để tập trung mở rộng thị trường xuất khẩu; tổ chức thực hiện tốt các chính sách an sinh xã hội, hỗ trợ sức mua; thực hiện lộ trình cải cách tiền lương... Với những nỗ lực của Chính phủ và các bộ, ngành, chỉ số hàng tồn kho đã có dấu hiệu giảm dần từ 34,9% trong tháng 3/2012 giảm xuống 21% trong tháng 7/2012. Như vậy, các biện pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh đã bước đầu phát huy tác dụng, các DN đang dần lấy lại được sức mạnh của mình.

Dù vậy, các chuyên gia kinh tế cho rằng, trong thời gian tới, các bộ, ngành vẫn cần thực hiện nghiêm túc Nghị quyết 13/NQ-CP, đồng thời tiếp tục nỗ lực hơn với các biện pháp về tài chính, tiền tệ. Những giải pháp kích thích tiêu dùng cần tiếp tục được triển khai như giảm thuế giá trị gia tăng nhằm hạ cơ cấu giá thành sản phẩm, nâng cao khả năng cạnh tranh, giảm giá bán, tăng lượng tiêu thụ để tiếp sức cho DN, giảm thuế thu nhập cá nhân để kích cầu tiêu dùng cho người dân. Có chuyên gia cho rằng, đã đến lúc cần có gói kích cầu cho người tiêu dùng trong nước, trong đó tập trung ưu tiên cho đối tượng thu nhập thấp, người nghèo.

Ngoài ra, các cơ quan quản lý Nhà nước có thể giúp DN tìm kiếm thị trường xuất khẩu, mở rộng việc tiêu thụ sản phẩm tại thị trường nội địa, đẩy mạnh các chương trình bình ổn, vận động “người Việt ưu tiên dùng hàng Việt”, đưa hàng Việt về nông thôn qua hệ thống phân phối nhằm giảm giá thành cũng như cân đối cung - cầu trong nước. Đồng thời xem xét áp dụng hình thức hàng đổi hàng đối với các DN có sản phẩm là nguyên liệu đầu vào của DN khác nhưng tồn kho lớn…

GS.TS Trương Công Phú, chuyên gia kinh tế, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn kinh tế, Ủy ban Trung ương MTTQ VN cho biết: “Mục tiêu lâu dài của chúng ta là phải có bước đi phù hợp để tái cơ cấu nền kinh tế và thay đổi mô hình tăng trưởng từ phát triển về chiều rộng sang phát triển theo chiều sâu và tiến tới dựa vào chiều sâu là chủ yếu. Giải pháp căn cơ là phải giải quyết vấn đề thị trường. Các cơ quan nhà nước phải có giải pháp củng cố thị trường cũ và phát triển thị trường mới. Nếu không có nơi tiêu thụ thì khi tiêu thụ hết hàng tồn kho, nếu có sản xuất tiếp cũng sẽ không biết bán cho ai. Đối với thị trường trong nước, tôi cho rằng phải thực sự chú trọng tới thị trường nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Nhưng nói thế vẫn chưa đủ, chúng ta phải xác định được sản xuất ra sản phẩm gì để người dân ở nông thôn có thể chấp nhận được chất lượng với giá cả phải chăng”.

Tuy nhiên, để thực sự đứng vững và vượt qua những tác động xấu từ môi trường bên ngoài thì chính bản thân DN phải tự tìm lối đi cho riêng mình để khẳng định thương hiệu và vị trí của DN. Chính các DN phải tự cân đối nguồn vốn, lao động, thị trường, công nghệ, đẩy mạnh liên doanh, liên kết, thực hiện cạnh tranh lành mạnh, mặt khác cần chủ động hoạch định chiến lược phát triển phù hợp với lộ trình của đơn vị, nghiên cứu đánh giá thị trường, tiết giảm tối đa chi phí, tìm cách tạo việc làm mới cho người lao động… để vượt qua giai đoạn khó khăn và tạo được sự phát triển bền vững.

Như vậy, bên cạnh việc thực hiện các giải pháp đồng bộ, điều quan trọng trước mắt vẫn luôn là đưa ra các giải pháp song song liên quan đến đầu ra và tồn kho của DN - vấn đề mấu chốt tạo nguồn thu cho trả nợ ngân hàng và tổng cung trong mối quan hệ với khả năng hấp thụ vốn của cả nền kinh tế. Nếu không, sự luẩn quẩn tăng trưởng - lạm phát vẫn hiển hiện đâu đó chưa giải quyết được trong năm 2012 này.

Dung Anh

(Năng lượng Mới số 144, ra thứ Ba ngày 7/8/2012)