Nghi án “trộm giả cướp” ở tàu Sunrise 689

Năng lượng Mới số 369

Trông chờ hộp đen

Liên quan đến việc tàu Sunrise 689 bị cướp, Thiếu tướng Hồ Sỹ Tiến - Cục trưởng Cục Cảnh sát Hình sự, Bộ Công an (C45) cho hay, các thủy thủ tàu Sunrise 689 đã trình báo bị cướp biển gồm 10 người bịt mặt, dùng súng, dao tấn công khi tàu đang di chuyển cách cảng Singapore 120 hải lý. Bọn cướp biển đã giam giữ 18 thuyền viên suốt 6 ngày đêm. Sau đó chúng lấy đi một lượng dầu khoảng 1.400 tấn rồi tẩu thoát. Sau khi tàu Sunrise 689 được dẫn vào sát bờ Vũng Tàu, các cơ quan gồm: Cảnh sát Biển, Công an, Viện Kiểm sát Nhân dân, Bộ đội Biên phòng Vũng Tàu... đã vào cuộc điều tra. Tuy nhiên, do tính chất phức tạp của vụ việc, thông tin thuyền viên trình báo bị cướp biển tấn công nằm ngoài vùng lãnh hải Việt Nam nên các cơ quan trên đã chuyển hồ sơ qua nhiều đơn vị và đến nay là C45 thụ lý điều tra theo thẩm quyền.

Thiếu tướng Hồ Sỹ Tiến cho biết, được sự phân công, chỉ đạo của lãnh đạo Bộ Công an, lãnh đạo Tổng cục Cảnh sát phòng chống tội phạm, Cơ quan điều tra đã tiến hành khám nghiệm lại toàn bộ tàu khi neo đậu tại Vũng Tàu. Lúc đầu, đoàn kiểm tra liên ngành không thu hồi được hộp đen, bởi chỉ có kỹ thuật viên của Công ty Cổ phần Đóng tàu Thủy sản Hải Phòng (đơn vị chủ quản) mới biết hộp đen được đặt ở đâu. Các thủy thủ cũng không biết chiếc hộp đen này ra sao và nó được đặt ở chỗ nào trên tàu.

Cơ quan công an xem xét hiện trạng bên ngoài tàu Sunrise 689

Chiếc hộp đen này ghi lại diễn biến về hành trình của con tàu, ghi lại tiếng động, âm thanh của toàn bộ thủy thủ đoàn và những tiếng động trên tàu, cũng như tốc độ gió, độ sâu mà con tàu đi qua. Hộp đen cũng xác định được hành trình của con tàu khi rời cảng...

Khi cướp tàu, nhóm cướp biển cũng rất tinh vi khi thu giữ và phá hủy toàn bộ hệ thống liên lạc của thủy thủ và con tàu. Nhóm cướp biển cũng tìm cách thu giữ để phá hủy hộp đen, nhưng không tìm thấy. Chúng chỉ lấy đi một chiếc thẻ nhớ ở vị trí dẫn đến hộp đen. Các thủy thủ trên tàu nghĩ rằng, hộp đen chính là thẻ nhớ trên nên khi đoàn kiểm tra liên ngành ban đầu đến làm việc đã khai báo là hộp đen bị cướp biển lấy đi.

Các điều tra viên của C45 đã phối hợp với Công ty Cổ phần Đóng tàu Thủy sản Hải Phòng, các kỹ thuật viên của Công ty bảo hiểm tiến hành khám nghiệm và đã tìm thấy hộp đen. Hiện Cơ quan điều tra đã tiến hành trưng cầu giám định hộp đen trên tại Cục Hàng hải Việt Nam (Bộ Giao thông Vận tải).

“Các thủy thủ tàu Sunrise 689 không hay biết gì về chiếc hộp đen, điều đó thể hiện sự khách quan của vụ việc. Khi có kết quả giám định, Cơ quan điều tra sẽ làm rõ mọi vấn đề. Cùng với việc khám nghiệm hiện trường, các điều tra viên đã tiến hành ghi lại lời khai của tất cả 18 thủy thủ tàu, đồng thời phối hợp với cơ quan chức năng giám định số lượng dầu bị mất trước khi cho tàu về Quảng Trị” - Thiếu tướng Hồ Sỹ Tiến khẳng định.

Hiện C45 đang chờ kết quả “mở” hộp đen, khi có kết quả sẽ tiến hành khởi tố vụ án về hành vi cướp tài sản để điều tra. Vì vụ việc xảy ra trên hải phận quốc tế, các đối tượng gây án có thể không thuộc quốc tịch Việt Nam nên trong quá trình điều tra, C45 sẽ cùng với các cơ quan chức năng Việt Nam phối hợp với Trung tâm Chống cướp biển khu vực Đông Nam Á đặt tại Singapore để điều tra về các đối tượng gây án. Nếu có đủ căn cứ về đối tượng gây án, sẽ tiến hành khởi tố bị can và xử lý theo pháp luật Việt Nam.

“Mở” hộp đen có khó?

Trong một diễn biến khác, khi Cục Hàng hải Việt Nam chưa giải mã được dữ liệu trong hộp đen thì Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an vẫn có đủ phương tiện và phần mềm chuyên dụng để phân tích các dữ liệu cần thiết. Không khó để xác định tàu Sunrise 689 có phải bị cướp hay không. Đây là một thông tin quan trọng, ghi nhận quá trình giải mã hộp đen sẽ được thực hiện nhanh, bởi lịch sử phân tích dữ liệu hộp đen tàu biển trên thế giới đã có nhiều trường hợp oái oăm khi… phần mềm mã hóa và đọc dữ liệu của các hãng chế tạo là cả một “ma trận”.

Được biết, hộp đen được lắp trên tàu Sunrise 689 mang thương hiệu Highlander do Công ty Công nghệ số Highlander Bắc Kinh sản xuất. Công ty này chủ yếu cung cấp các sản phẩm điện tử hàng hải và công nghệ thông tin cho hải quân.

Theo một chuyên gia về hộp đen, thông thường với mỗi một đơn hàng cung cấp hệ thống hộp đen, Highlander sẽ kèm theo đĩa CD, trong đó có phần mềm chuyên dụng của hãng để đọc những thông số kỹ thuật đã được mã hóa ghi trong hộp đen. Công ty sở hữu tàu, thuyền trưởng và thuyền phó trên tàu sẽ có quyền tiếp cận đĩa CD phần mềm này.

Như vậy, để minh bạch hóa dữ liệu trong hộp đen tàu Sunrise 689, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an không khó để tiếp nhận phần mềm đọc dữ liệu chuyên dụng của Highlander. Trong trường hợp xấu nhất, có thể yêu cầu các kỹ thuật viên của Patronics, Maritech và Maritime Electronics hỗ trợ quá trình đọc dữ liệu. Như vậy, đây có thể coi là một thuận lợi đáng kể, khi nhà cung cấp dịch vụ và hỗ trợ kỹ thuật đã có sẵn trong nước. Lịch sử điều tra các vụ tai nạn và tội phạm có liên quan đến hàng hải quốc tế ghi nhận nhiều khó khăn xảy ra đối với Cơ quan điều tra, đặc biệt liên quan đến việc phân tích dữ liệu điện tử.

Tuy nhiên, thách thức lớn nhất đối với điều tra viên khi phân tích dữ liệu điện tử trong hộp đen là dữ liệu sẽ không giữ nguyên định dạng đầu vào. Quy trình đọc dữ liệu khó có thể can thiệp bởi bên thứ 3, do quy trình mã hóa rất phức tạp của phần mềm chuyên dụng.

Trong khi đó, theo quy định của Tổ chức Hàng hải Quốc tế, một chuẩn thống nhất về định dạng dữ liệu của hệ thống hộp đen chưa được đề cập tới. Hậu quả là các nhà sản xuất hộp đen đã tung ra vô vàn cách tiếp cận và phương pháp khác nhau. Lý tưởng nhất là Thiết bị ghi cuối (FRM) sẽ được mở bởi một kỹ thuật viên của nhà sản xuất, sau đó dữ liệu sẽ được xuất ra bởi phần mềm chuyên dụng thành các dữ liệu video, âm thanh hoặc ký tự.

Không những vậy, trên mỗi con tàu có nhiều hệ thống cảm biến khác nhau được lắp đặt. Kết quả là có nhiều dạng tín hiệu điện tử được lưu trữ và phát lại trong cùng một hệ thống hộp đen. Điều này yêu cầu rất nhiều phiên bản phần mềm được sử dụng để đọc dữ liệu. Nhiều khi, nhà sản xuất sẽ cung cấp cho Cơ quan điều tra phần mềm có thể đọc được dữ liệu này. Tuy nhiên, những dữ liệu khác tưởng chừng như vô bổ lại không thể đọc được, trong khi nó lại rất quan trọng với cơ quan điều tra.

Một vấn đề nữa phải nhắc đến, hộp đen lưu trữ một số lượng dữ liệu khổng lồ. Không những thế, nó còn được ghi nhận dưới nhiều định dạng khác nhau, bởi nhiều phương tiện khác nhau. Điều này đòi hỏi các điều tra viên phải chọn trong mớ hỗn độn ấy, những dữ liệu nào có ích cho cuộc điều tra, phải tạo một bộ lọc để lựa lấy những thông tin cần thiết nhất. Đây thực sự là một công việc khó khăn, đặc biệt khi sự trông chờ của dư luận đang đặt hết lên vai Cơ quan điều tra, trong một vụ việc chưa từng có tiền lệ xảy ra ở Việt Nam.

Dù như thế nào đi nữa, hộp đen gắn trên tàu Sunrise 689 vẫn còn, điều này đồng nghĩa với câu trả lời tàu có bị cướp biển tấn công hay không chỉ là sớm hay muộn...

Thiên Minh