Vì sao Mỹ đột ngột "làm lành" với Cuba?

13:40 | 19/12/2014

22,816 lượt xem
|
Thông báo bình thường hóa quan hệ với Cuba là quyết định đột ngột của Tổng thống Mỹ Obama.

>> Mỹ - Cuba: Sau bình thường hóa quan hệ là gì?

>> Quan hệ Mỹ - Cuba bước sang chương mới

Vì sao Mỹ đột ngột “làm lành” với Cuba?

Tổng thống Mỹ Obama và Chủ tịch Cuba Castro

Obama muốn “đi vào lịch sử”?

Theo giới quan sát, Tổng thống Obama chọn một thời điểm thuận lợi để bất ngờ đưa ra quyết định bình thường hóa quan hệ với Cuba. Chắc chắn một số nhà lập pháp Mỹ gốc Cuba sẽ chống đối. Nhưng bây giờ Quốc hội sắp nghỉ lễ và tới tháng 1/2015, đảng Cộng hòa mới kiểm soát cả hai viện. Thêm nữa, dư luận Mỹ muốn mở cửa với Cuba đang có chiều hướng thuận lợi và có lẽ những chống đối chỉ là cho có lệ.

Về mặt cá nhân, sau khi đảng Dân chủ mất đa số ở Quốc hội, Tổng thống Obama phải chuẩn bị trước một tình thế khó khăn. Ông không muốn hai năm cuối nhiệm kỳ trở thành bất động và muốn để lại nhiều di sản trong sự nghiệp của mình. Ðiều này thể hiện qua việc đã sử dụng quyền của hành pháp cho nhiều vấn đề từ di dân tới môi trường, thỏa hiệp khí thải với Trung Quốc và bây giờ là Cuba. Trong lời phát biểu với dân Mỹ, Tổng thống Obama nhấn mạnh rằng ông vẫn quan tâm sâu sắc về thành tích nhân quyền của Cuba nhưng không tin rằng đường lối mà Mỹ đã thi hành 1/2 thế kỷ có hiệu lực gì trong việc tạo ra sự thay đổi của chính quyền Cuba.

53 năm cấm vận không hiệu quả

Cắt đứt bang giao và cấm vận Cuba đã kéo dài qua 10 đời tổng thống Mỹ và không đem lại kết quả gì cụ thể.

Mỹ công nhận chính quyền cách mạng Cuba do Fidel Castro và Raul Castro lãnh đạo ngay từ buổi đầu sau khi lật đổ Tổng thống Fulgencio Batista do Mỹ hậu thuẫn, nhưng mối quan hệ xấu dần đi.

Năm 1960, Cuba quốc hữu hóa các xưởng lọc dầu và tiếp đó tất cả các cơ sở kinh doanh khác của Mỹ. Tháng 10/1960, chính quyền Tổng thống Eisenhower ban hành lệnh cấm vận hầu hết các hàng xuất khẩu của Cuba. Ðầu năm 1961, chính quyền Tổng thống Kennedy cắt dứt quan hệ ngoại giao với Cuba. Ba tháng sau Chủ tịch Fidel Castro tuyên bố Cuba là một nước xã hội chủ nghĩa, một ngày trước khi Mỹ trực tiếp yểm trợ cho các đơn vị quân nổi dậy đổ bộ vào vịnh Con Heo. Hành động quân sự lật đổ Fidel Castro thất bại và nhiều âm mưu ám sát Castro do CIA bí mật tổ chức cũng bất thành.

Tháng 10/1962, Cuba cho Liên Xô đặt các giàn tên lửa chiến lược trên đất nước mình và sự việc này có nguy cơ biến chến tranh lạnh thành chiến tranh nguyên tử. Hải quân Mỹ được lệnh phong tỏa Cuba và Tổng thống Kennedy chấp thuận cho phép đổ bộ tấn công nếu cần, nhưng cuối cùng Liên Xô rút tên lửa khỏi Cuba. Không khí chiến tranh hạt nhân nhờ đó tan biến. Từ đó Cuba hoàn toàn bị cô lập, nền kinh tế suy sụp nhưng vẫn tiếp tục kiên trì đường lối chính trị.

Cuba thiệt hại gì từ sự cấm vận của Mỹ?

Các biện pháp cấm vận kinh tế của Mỹ đối với Cuba trong suốt 53 năm qua đã khiến nền kinh tế của quốc đảo này thiệt hại hơn 100 tỷ USD. Số liệu trên được công bố trong một bản báo cáo của La Habana chuẩn bị trình lên Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc (LHQ) ngày 10/9/2014, yêu cầu thông qua một nghị quyết kêu gọi chấm dứt các biện pháp trừng phạt nhằm vào Cuba mà chính phủ Mỹ áp đặt từ năm 1961 đến nay. Trong bản báo cáo của Cuba chuẩn bị trình lên Đại hội đồng LHQ, Cuba cho hay, chỉ riêng trong năm vừa qua, các biện pháp cấm vận của Mỹ đã khiến hòn đảo này thiệt hại 3,9 tỷ USD trong giao thương với nước ngoài, nâng tổng số thiệt hại cho nền kinh tế nước này trong suốt 53 năm qua lên 116,8 tỷ USD.

Trong suốt 22 năm qua, Đại hội đồng LHQ đều thông qua nghị quyết với sự ủng hộ gần như tuyệt đại đa số kêu gọi Mỹ dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt đối với Cuba. Trong cuộc bỏ phiếu năm ngoái, tỷ lệ ủng hộ nghị quyết này là 188 phiếu ủng hộ và 2 phiếu chống của Mỹ và Israel. Tuy nhiên, các nghị quyết của Đại hội đồng LHQ không có tính ràng buộc về pháp lý, mà chỉ phản ánh quan điểm của các nước thành viên LHQ về các vấn đề nóng hổi của tình hình quốc tế, vì vậy Washington vẫn duy trì lệnh trừng phạt La Habana.

Vì sao Mỹ đột ngột “làm lành” với Cuba?

Người dân Cuba ăn mừng sau thông báo bình thường hóa quan hệ với Mỹ của Chủ tịch Raul Castro

Thế giới phản ứng gì?

Sự kiện Mỹ và Cuba bình thường hóa quan hệ đã được cả thế giới hoan nghênh, đặc biệt là tại châu Mỹ và châu Âu. Giáo hoàng Francis là người đầu tiên lên tiếng hoan nghênh “quyết định lịch sử”. Thủ tướng Stephen Harper của Canada, quốc gia cũng đã từng đón tiếp các lãnh đạo cao cấp của Mỹ và Cuba kể từ tháng 6/2013, hoan nghênh Washington và La Habana về cuộc đối thoại và các cuộc đàm phán giữa hai bên, cho phép dẫn đến bình thường hóa quan hệ. Canada là một trong số hiếm hoi các quốc gia châu Mỹ đã không cắt đứt quan hệ với Cuba sau cuộc cách mạng năm 1959.

Các nước châu Mỹ Latin cũng đã hoan nghênh bước “tiến đến hòa bình” tại châu lục này. Liên minh châu Âu cũng đang cố nối lại quan hệ bị đình chỉ từ năm 2003 với Cuba, thì hoan nghênh “bước ngoặt lịch sử”, biểu hiện cho “thắng lợi của đối thoại thay vì đối đầu”. Trong khi đó, qua lời Ngoại trưởng Laurent Fabius, Pháp tỏ ý hy vọng là sự xích lại gần nhau giữa Mỹ và Cuba sẽ nhanh chóng dẫn đến việc bãi bỏ lệnh cấm vận của Mỹ đối với La Habana.

Còn tại Cuba, theo hãng tin AFP, trên đường phố La Habana, dân chúng rất phấn khởi khi nghe tin Mỹ và Cuba tái lập bang giao, ai cũng hy vọng là cuộc sống của họ sẽ thay đổi.

Tổng thống Obama đánh giá việc tái lập bang giao Mỹ - Cuba là sự thay đổi quan trọng nhất về chính sách của Mỹ trong hơn nửa thế kỷ qua. Nhưng sự thay đổi này được Cuba đón nhận một cách thận trọng, với tuyên bố của Chủ tịch Raul Castro, nhấn mạnh điều này không có nghĩa là vấn đề chính đã được giải quyết, mà lệnh cấm vận kinh tế, thương mại và tài chính gây ra những ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế và người dân Cuba cần phải chấm dứt.

Sự thận trọng này là có cơ sở, bởi Tổng thống Obama sẽ phải cần đến sự phê chuẩn của Quốc hội để dỡ bỏ lệnh cấm vận chống Cuba. Đây sẽ là một sứ mệnh khó khăn trong bối cảnh cả hai viện Quốc hội Mỹ hiện đều do đảng Cộng hòa kiểm soát, và một số nghị sĩ chủ chốt của Đảng Cộng hòa vẫn phản đối bất kỳ sự tan băng nào dù là nhỏ nhất trong quan hệ với Cuba.

Nh.Thạch

tổng hợp