Tấn Văn Công lùi nhường ba xá

Lúc đó, đúng dịp vua Tương Vương nhà Chu phái người tới xin quân cứu viện. Chu Tương Vương có người em khác mẹ là Thái Thúc Đái liên hợp với một số đại thần, mượn quân của nước Địch về toan chiếm ngôi vua. Chu Tương Vương cùng mấy chục đại thần chạy tới nước Trịnh rồi hạ chiếu, yêu cầu các nước chư hầu mang quân giúp nhà vua trở về Lạc Ấp. Các nước chư hầu có người đến thăm hỏi thiên tử, có người tiếp tế đồ dùng, nhưng không có ai chịu đưa quân tới đánh nhau với nước Địch.

Tấn Văn Công được tụng xưng là Ngũ Bá của Trung Hoa cổ đại

Có người nói với Chu Tương Vương: "Trong các nước chư hầu hiện nay, chỉ có Tần và Tấn là đủ mạnh để đánh lại nước Địch, còn các nước khác thì e rằng không làm được". Tương Vương liền sai người đến yêu cầu Tấn Văn Công hộ tống mình về nước.

Tấn Văn Công lập tức phái quân đánh bại nước Địch và giết Thái Thúc Đái cùng bộ hạ, hộ tống thiên tử về kinh thành.

Hai năm sau, con Tống Tương Công là Tống Thành Công lại đến xin cứu viện, nói tướng Sở là Thần Đắc Thành dẫn quân các nước Sở, Trần, Thái, Trịnh, Hứa đến đánh Tống. Các đại thần đều nói với Tống Văn Công: "Nước Sở xưa nay vẫn ức hiếp các nước chư hầu ở Trung nguyên, chúa công nên giúp đỡ những nước có khó khăn để xây dựng nghiệp bá. Hiện nay chính là thời cơ để làm việc đó".

Tấn Văn Công từ lâu cũng biết, muốn làm bá chủ Trung nguyên thì phải đánh bại nước Sở. Ông liền tuyển thêm quân, tổ chức làm ba cánh, rầm rộ sang cứu Tống.

Tấn Văn Công tiến chiếm Sở quốc

Năm 632 trước Công nguyên, quân Tấn đánh bại hai nước tay sai của Sở là Tào và Vệ, bắt sống vua hai nước đó.

Sở Thành Vương vốn không muốn đánh nhau với Tấn Văn Công, nên khi nghe Tấn xuất binh, liền cho người truyền lệnh cho Thành Đắc Thần lui quân. Nhưng Thành Đắc Thần cho rằng sớm muộn cũng chiếm được Tống, không muốn bỏ dở liền phái người về báo cáo với Sở Thành Vương: "Tôi không dám nói là nhất định sẽ đánh thắng, nhưng quyết liều một trận sống mái".

Sở Thành Vương không hài lòng, chỉ trao cho Thành Đắc Thần một ít quân. Thành Đắc Thần cho người đến nói với quân Tấn, yêu cầu thả vua Tào và Vệ ra. Tấn Văn Công nói riêng với vua hai nước đó, đồng ý khôi phục ngôi vua cho họ với điều kiện họ phải đoạn giao với Sở. Hai nước Tào, Vệ phải làm theo ý của Tấn.

Thành Đắc Thần vốn định cứu hai nước đó, không ngờ họ lại tuyệt giao với Sở, Thì nổi giận đùng đùng , nói: "Đây đúng là tên giặc Trùng Nhĩ buộc họ làm như vậy". Liền đốc thúc quân đội đi gấp tới phía quân Tấn.

Hồ Yển giải thích: "Đánh trận thì phải có lý. Lý đúng thì khí thế mới mạnh được. Trước kia, vua Sở từng giúp chúa công ta. Chúa công ta từng hứa trước mặt vua Sở là nếu hai nước giao chiến thì Tấn sẽ tình nguyện lui nhường ba xá. Việc lui quân hôm nay là để thực hiện lời hứa đó. Nếu chúng ta thất tín với Sở, thì thua về lý. Chúng ta đã lui quân mà họ không chịu thôi, cứ tiến lên ép ta, thì họ sẽ thua về lý, lúc đó chúng ta sẽ giao chiến cũng không muộn".

Quân Tấn lùi chín mươi dặm, về tới thành Bộc (nay ở tây nam Quyên Thành, tỉnh Sơn Đông) mới dừng lại, bố trí trận thế vững chắc.

Thành Đắc Thần còn cử người hạ chiến thư cho Tấn Văn Công, lời lẽ rất ngạo mạn. Tấn Văn Công cử người trả lời: "Ân huệ của quí quốc, chúng tôi xưa nay không dám quên nên đã lùi nhường đến đây. Nay quí quốc đã không thông cảm, thì chỉ còn cách đọ sức trên chiến trường thôi".

Kinh đô thời Tấn Văn Công

Cuộc chiến vừa nổ ra, tướng Tấn đã dùng hai lá cờ lớn ra hiệu cho quân lui chạy. Họ còn buộc cành cây vào sau xe chiến làm bụi tung lên mù mịt tỏ ra là hết sức hoảng loạn.

Thành Đắc Thần xưa nay kiêu ngạo không coi quân Tấn ra gì, liền thúc quân đuổi theo. Không ngờ quân Tấn mai phục sẵn cánh trung quân tinh nhuệ, xông ra đánh, cắt đứt quân của Thành Đắc Thần làm mấy khúc. Hai cánh quân vờ thua cũng quay lại đánh, làm cho quân Sở tan tác.

Tấn Văn Công vội hạ lệnh, cho tướng sĩ chỉ đuổi quân Sở chứ không chém giết. Thành Đắc Thần dẫn tàn quân bại tướng về tới nửa đường, tự thấy hổ thẹn, không biết ăn nói thế nào với Sở Thành Vương liền tự sát.

Quân Tấn chiếm được doanh trại quân Sở, tịch thu lương thực, ăn uống trong ba ngày rồi mới ca khúc khải hoàn.

Tin quân Tấn đánh thắng quân Sở truyền tới kinh đô Lạc Ấp. Chu Tương Vương và các đại thần đều mừng rằng Tấn Văn Công đã lập công lớn. Chu Tương Vương còn thân tới Tiễn Thổ (nay ở tây nam Nguyên Dương tỉnh Hà Nam) úy lạo quân Tấn. Tấn Văn Công nhân dịp đó, xây dựng cho vua Chu một tòa cung điện mới ở Tiễn Thổ, còn mời các chư hầu đến họp, để lập minh ước. Do đó, Tấn Văn Công trở thành bá chủ ở Trung nguyên.

Ngọc Minh (st)