Đi ngang Hà Hội

Một cuốn sách không chỉ mang đến cho bạn đọc yêu Hà Nội những cảm xúc, mà còn mang lại những hiểu biết các câu chuyện, cuộc đời của người Hà Nội theo chiều dài lịch sử.

Cuốn sách đi ngang Hà Nội của tác giả Nguyễn Ngọc Tiến

Qua ngòi bút của Nguyễn Ngọc Tiến, người Hà Nội cùng thời lại có thể hình dung về tiếng chuông tàu điện leng keng và vợ chồng người hát xẩm ủ ê, ai oán cùng tiếng đàn nhị cò cưa.

Rồi những ngày người Hà Nội tìm cách chế biến bột mì sao cho ngon miệng. Rồi những giai thoại dân gian, những bài văn vần từng lưu truyền một thuở về Hà Thành, về tem phiếu, về những nghệ sĩ đậm chất Hà Nội bên ly cà phê cũng đậm chất Hà Nội trong một thời khốn khó...

Mấy trăm năm qua, với người Việt Nam, hình như con người và văn hóa Thăng Long - Hà Nội luôn chứa đựng trong đó vô số điều bí hiểm, mà việc tìm hiểu và lý giải đã trở thành một nhu cầu của rất nhiều thế hệ các nhà nghiên cứu, các nhà văn, nhà thơ...

Song, dù viết bao nhiêu cuốn sách cũng khó có thể dựng lại diện mạo theo cả chiều rộng và chiều sâu của một vùng văn hóa đặc sắc mà ở đó, sự tích hợp văn hóa luôn mang tới nhiều điều mới mẻ, và sự kết hợp hài hòa giữa văn hóa nội sinh với văn hóa ngoại sinh liên tục diễn ra trong lịch sử Hà Nội đôi khi có thể khiến người nghiên cứu cảm thấy bất lực vì nghĩ mình ở trong tình trạng viết bao nhiêu vẫn thiếu.

"Có lẽ Nguyễn Ngọc Tiến cũng là một người như vậy. Sinh ra và lớn lên tại Hà Nội, Nguyễn Ngọc Tiến đã gắn bó với mảnh đất kỳ diệu này, và tôi nghĩ đối với anh, việc cách đây mấy năm xuất bản 5678 bước chân quanh Hồ Gươm là chưa đủ. Để đến năm nay, anh lại tiếp tục ra mắt Đi ngang Hà Nội - tập hợp những ký sự sinh động, có tính chất khảo cứu về một số sự kiện, hiện tượng đã và đang diễn ra ở Thăng Long - Hà Nội, theo cả hai chiều lịch đại và đồng đại" – Nhà phê bình Nguyễn Hòa nói về tác giả.

Hà Nội một thời

Hà Nội những ngày Tết thường vắng vẻ, vì nhiều gia đình đã về quê. Trong một số trường hợp, khi số cư dân cùng một cộng đồng xuất thân tăng lên, còn mang cả thành hoàng làng, ông tổ nghề nghiệp theo để thờ cúng, hình thành nên những khu phố có cư dân xuất xứ cùng một địa phương, hình thành các phố nghề.

Theo thời gian, sự tích hợp này cũng biến động với sự xuất hiện của cư dân từ địa phương khác đến sau, rồi các ngành nghề mới, đặc biệt từ ngày tiếp xúc với văn hóa - văn minh phương Tây… đô thị dần dà phai nhạt tính chất nguyên hợp ban đầu, thậm chí phai nhạt cả một vài đặc điểm riêng để thay thế bằng sự tích hợp văn hóa từ nhiều cộng đồng không cùng nguồn gốc, với nền nếp, thói quen, lối sống... khác nhau, với nét bản sắc khác nhau.

Tất cả cùng phối kết làm nên một diện mạo văn hóa mới cho đô thị. Và văn hóa Hà Nội là một ví dụ điển hình cho tình thế này, bởi điều chúng ta thường gọi là văn hóa Hà Nội đâu phải ra đời trong một sớm một chiều.

Chậm rãi những người qua để cảm nhận nét riêng Hà Nội

Nhà phê bình Nguyễn Hòa chia sẻ: “Đọc các ký sự trong Đi ngang Hà Nội, có thể nhận thấy một điều rất cần trân trọng là Nguyễn Ngọc Tiến có ý thức rất nghiêm túc với công việc. Trong bối cảnh không ít người bằng lòng với việc “nghiên cứu” một số sự kiện - hiện tượng văn hóa ở Hà Nội như chúng đang có, sử dụng tư liệu theo lối “ăn theo”, lý giải vấn đề bằng cảm quan hiện thực hơn là tiến hành khảo cứu, thì Nguyễn Ngọc Tiến lại cố gắng truy tìm ngọn nguồn của mỗi vấn đề mà anh đề cập”.

“Vì thế, với Bia hơi Hà Nội, Ô tô và biểu trưng quyền lực, Chơi đĩa than, Phở có người lái và không người lái, Từ xe tay đến xích lô, Từ xoa bóp đến tẩm quất... người đọc không chỉ được tiếp xúc với diện mạo của sự vật - hiện tượng, mà còn được biết thêm rất nhiều về các biến thiên và tương quan văn hóa - văn minh... "

La Hai