Điện ảnh Việt dành gì cho trẻ?

Bức tranh ảm đạm

Có thể thấy một thực tế là nhiều năm qua nguồn cung phim thiếu nhi ở nước ta lúc nào cũng trong tình trạng thiếu trầm trọng. Trong khi phim truyền hình, điện ảnh dành cho người lớn rơi vào tình trạng “bội thực” với số lượng tăng chóng mặt thì phim dành cho trẻ nhỏ mỗi năm chỉ đếm trên đầu ngón tay. Theo ước tính mỗi năm số lượng phim dành cho thiếu nhi chỉ chiếm chưa đầy 1/10 trong tổng dự án phim của điện ảnh Việt Nam. Dự án phim đã ít, con số phim được thực hiện, xuất xưởng càng giảm đi hơn. Hàng chục triệu thiếu niên, nhi đồng trong cả nước mỗi năm chỉ có khoảng 10 bộ phim để xem là một con số quá ít ỏi và nghèo nàn khiến những ai quan tâm đến phim cho trẻ nhỏ đều phải chạnh lòng, trăn trở.

Cảnh trong phim "Đất phương Nam"

Xã hội đang ngày càng văn minh nhưng xem ra “món ăn tinh thần” lại cứ giảm và hạn chế đi nhiều. Giải thích cho thực trạng này các nhà làm phim đưa ra nhiều nguyên nhân. Mà có thể thấy trước tiên đó là mảnh đất của phim thiếu nhi không màu mỡ, thu hút các nhà tài trợ đầu tư như nhiều đề tài nóng bỏng, câu khách ở phim cho người lớn. Vấn đề kinh tế, lợi nhuận tất nhiên sẽ được đặt lên trên tất cả bởi cũng chẳng ai muốn mạo hiểm đầu tư, khai thác một mảnh đất nghèo nàn về mọi thứ. Bên cạnh đó, các nhà làm phim cũng gặp khó khăn ở khâu kịch bản, quay phim, tìm diễn viên cho đến khâu phát hành… 

Quan trọng hơn cả là do tính cạnh tranh của phim thiếu nhi nước ngoài quá khốc liệt. Trong khi làm phim cho thiếu nhi trong nước còn nhiều khó khăn thì các nhà nhập khẩu phim lại ồ ạt đưa vào thị trường phim thiếu nhi những bộ phim “bom tấn” của Hollywood: “Madagascar 3”, “Brave - Công chúa tóc xù”, “Kỷ băng hà”, “Alice lạc vào xứ sở thần tiên”… Không chỉ thế những bộ phim này còn được đầu tư với công nghệ hiện đại 3D, 4D khiến phim Việt đã vốn không có đất để thở, nay lại tiếp tục “thoi thóp”. Cộng thêm sức mạnh của truyền hình cáp với độ phổ cập 24/24, bất cứ lúc nào cũng có phim, chương trình hoạt hình, thiếu nhi phục vụ cho trẻ nhỏ. Từ trước đến nay, nếu so sánh và nhắc đến tính cạnh tranh của phim Việt dành cho trẻ nhỏ với phim nước ngoài thì khoảng cách này chưa bao giờ có khả năng thu ngắn lại. Vì thế, thị trường chiếm lĩnh của phim Việt cứ thế ngày một mai một đi và mất hẳn chỗ đứng.

Trên thực tế, đã có nhiều hội thảo, dự án được các cơ quan có trách nhiệm đưa ra và triển khai trong thực tế. Nhưng sự chuyển biến thì có lẽ còn rất lâu nữa mới có thể đạt tới. Có muôn vàn lý do được các đạo diễn, các nhà quản lý đặt ra trong từng cuộc họp nhưng bức tranh về điện ảnh Việt dành cho con trẻ vẫn cứ u tối, ảm đạm và chưa thấy có nhiều tia sáng hy vọng.

Thế nhưng điều đáng quan ngại nhất không chỉ là việc sản xuất những bộ phim mà còn là thái độ, sự quan tâm đúng mực của các nhà quản lý, nhà làm phim đối với thế hệ tương lai của đất nước. Hình như tại thời điểm này họ quên mất rằng bộ môn nghệ thuật thứ 7 mới chính là nơi truyền tải tốt nhất những vấn đề cần giáo dục trẻ nhỏ. Thế mới nói rằng, bất cứ trong lĩnh vực nào muốn làm tốt cho trẻ thì luôn cần một cái tâm.

Cần nhất vẫn là  cái “tâm”

Vẫn biết từ trước đến nay, điện ảnh hay phim dành cho trẻ em luôn thiếu và yếu. Nhưng trình trạng đó đã diễn ra hàng chục năm nay, thế mà các nhà quản lý, các đạo diễn, những người luôn trăn trở vì nền điện ảnh vẫn chưa có động thái gì, chưa làm được gì. Khoan hãy bàn đến chuyện phải nỗ lực đầu tư sản xuất những bộ phim dành cho trẻ nhỏ mà ngay điều đơn giản nhất là cách quan tâm, mong muốn mang những bộ phim có ý nghĩa đến cho trẻ em thì cũng chưa ai làm được.

Cảnh trong phim "Kính vạn hoa"

Cách đây không lâu, gần 100 em nhỏ đến từ nhà tình thương Rồng Xanh ở Hà Nội đã được xem miễn phí phim hoạt hình ở một trong những rạp phim lớn và hiện đại nhất Hà Nội - Megastar. Không những thế, đến xem phim mỗi em còn được tặng một bộ mũ khăn len xinh xắn và ấm áp. Ý tưởng mang đến cho trẻ em thiệt thòi cơ hội được xem phim miễn phí là của  tân Giám đốc Trung tâm Văn hóa Hàn Quốc tại Việt Nam. Hoạt động này đã trở thành điểm sáng cho Liên hoan phim Hàn Quốc tại Hà Nội lần này. Bên cạnh đó, cách lựa chọn phim để chiếu cho trẻ em Việt còn thể hiện cái nhìn sâu sắc và quan tâm tới đối tượng cụ thể của những người Hàn. Bộ phim “Khủng long Jumbagi” là một bộ phim hoạt hình mới của Hàn Quốc nói về tình cảm trong gia đình chú khủng long có tên Vết đốm cũng như nghị lực vươn lên của chú khủng long này trong cuộc đấu tranh sinh tồn khi mất hết cả gia đình.

Lại so sánh với điện ảnh Việt, có lẽ từ “miễn phí” dành cho trẻ em từ lâu đã biến mất và không xuất hiện trên các phương tiện truyền thông đại chúng. Các nhà làm phim, Hãng phim hoạt hình, Hãng phim Truyện Việt Nam dường như không có khái niệm chiếu phim miễn phí cho trẻ nhỏ. Đặc biệt ở hãng phim hoạt hình hàng năm vẫn đều đều nhận ngân sách, vẫn sản xuất phim và vẫn kêu phim không đến được với trẻ em do không có kênh phát hành. Nhưng thử hỏi mỗi năm hãng phim hoạt hình có bao nhiêu lần chiếu phim miễn phí cho trẻ em, mỗi năm có bao nhiêu lần các đạo diễn, biên kịch… đến được với trẻ nhỏ. Và nói gì thì nói từ cơ quan quản lý đến các đơn vị điện ảnh cũng cần nhìn lại khi chứng kiến hành động của người Hàn Quốc.

Bức tranh phim Việt dành cho trẻ nhỏ có lẽ chỉ thấy nhiều gam màu tối, chưa thấy có chút ánh sáng le lói hy vọng nào cho một tương lai sáng hơn cho nhu cầu giải trí thiết yếu này của các em. Bởi ngoài những nguyên nhân về kinh tế, tài trợ, khó khăn trong nhiều khâu thì cái “tâm” của điện ảnh Việt dành cho trẻ em chưa thấy đâu. Sản xuất ra những bộ phim vừa mang tính giáo dục, lại vẫn đảm bảo giải trí cho trẻ nhỏ dường như đang là bài toán hóc búa cho điện ảnh nước nhà. Không biết những người làm phim cho trẻ em ở ngay trong ý nghĩ của họ đã bao giờ có những ý tưởng làm một cuộc thiện nguyện mà quyết phải thực hiện được như tân Giám đốc Trung tâm văn hóa Việt Hàn hay chưa? Đó là mang niềm vui khó đong đếm cho các em nhỏ khó khăn – một món tuy nhỏ nhưng mang ý nghĩa lớn về tinh thần cho các em.

Thanh Huyền