Cần thay đổi tư duy giáo dục

>> Ngành giáo dục 'cậy nhờ' học sinh để... chống tiêu cực!

Chất lượng giáo dục ĐH còn nhiều bất cập

Góp ý về vấn đề nâng cao chất lượng giáo dục ĐH, ông Nguyễn Xuân Trạch - Phó hiệu trưởng ĐH Nông nghiệp Hà Nội cho rằng: “Sức ỳ nội tại hiện nay rất lớn làm cản trở quá trình đổi mới giáo dục đó là do nhận thức”.

Theo ông Trạch, mâu thuẫn giữa nhu cầu tăng học phí với nhu cầu tăng quy mô còn lớn. Mức trần học phí đã chạm. Tiêu cực đã tràn vào nhà trường. Việc tuyển dụng, đề bạt cán bộ còn nhiều bất cập. Đặc biệt, ở cấp sau ĐH thường gọi là học giả. Mục đích của người học lúc này không phải là tích lũy kiến thức, kỹ năng mà là tích lũy bằng cấp.

Ông Trạch đề nghị Bộ GD-ĐT nên xây dựng hệ thống tiêu chí khách quan, minh bạch trong việc phân bổ ngân sách cho các trường, nên căn cứ vào số lượng giảng viên. Xây dựng lại hệ thống văn bằng hàn lâm (giáo sư, thạc sĩ, tiến sĩ), phân theo các hướng như chuyên khoa (kỹ sư, luật sư, bác sĩ, dược sĩ...), hệ thống bằng cấp theo hướng nghiệp (ĐH 3 - 4 năm và Cao học 2 năm). Theo ông, hệ thống bằng cấp của ta hiện nay không tương thích với bằng cấp quốc tế và không được quốc tế công nhận, do vậy việc phân loại và xây dựng hệ thống trường ĐH là điều nên làm.

Ông Trần Hữu Nghị (ĐH DL Hải Phòng) cho rằng cách dạy và học hiện nay xa rời thực tế. 

Ông Trần Hữu Nghị, Hiệu trưởng Trường ĐH Dân lập Hải Phòng cũng cho rằng, một trong những lý do khiến chất lượng giáo dục không cao là do cách dạy học và học. Cách dạy và cách học ra sao đóng vai trò quan trọng, giúp người học tự tin và không quá phụ thuộc vào lý thuyết. Tuy nhiên, cách dạy và học hiện nay của chúng ta vẫn chạy theo bằng cấp, đề cao bằng cấp chứ chưa đi vào thực chất. Nói cách khác, chúng ta chỉ đào tạo ra sinh viên của những ngành chúng ta muốn, chứ không phải xã hội cần. 

“Cần có cuộc cách mạng tuyên truyền để xã hội thấy rõ được động lực và mục tiêu của việc học. Xác định đúng động cơ đi học để lấy kiến thức chứ không vì bằng cấp cũng là động lực cho phát triển xã hội”, ôngTrần Hữu Nghị đề xuất.

Đồng quan điểm, ông Trần Đắc Sử - Hiệu trưởng Trường ĐH Giao thông Vận tải cho hay: những khó khăn thực hiện nâng cao chất lượng giáo dục là do nguồn lực tài chính hạn chế do chính sách học phí còn bất cập. Kinh phí dành cho nâng cấp bổ sung thiết bị chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra. Bên cạnh đó, cơ chế sử dụng lao động còn nặng về bằng cấp, chế độ chính sách nhà giáo còn bất cập, đời sống giảng viên trẻ khó khăn nên chưa thu hút được những người giỏi.

“Bộ cần có cơ chế chính sách đãi ngộ thỏa đáng để thu hút người giỏi. Cơ chế để các cơ quan doanh nghiệp; coi trọng chất lượng thực sự của kỹ sư khi tuyển dụng. Bên cạnh đó, bộ cần cho phép các trường tự chủ cao hơn nữa và đi đôi với giám sát” - ông Sử kiến nghị.

Cần khắc phục những yếu kém

Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Thiện Nhân cho rằng: “Những yếu kém của giáo dục là chưa tạo ra lợi thế cạnh tranh. Ngoài vấn đề cơ chế, địa lý thì vấn đề con người có yếu tố quan trọng. Chúng ta chưa hài lòng với chất lượng nhân lực. Nguyên nhân do tư duy giáo dục chậm đổi mới. Do chưa nhận thức được quy hoạch nhân lực phải đi kèm với quy hoạch kinh tế. Giáo dục còn nặng về hành chính, chưa tạo được sự chủ động, đòi hỏi từ bên trong của ngành giáo dục, đó chính là sức ỳ lớn”.

Theo Phó Thủ tướng, nhà trường muốn tồn tại thì phải vươn lên. Quản lý Nhà nước về giáo dục chính là làm cho xã hội hiểu đúng bản chất của các nhà trường. Yêu cầu các trường thực hiện ba công khai chính là làm việc này. Các trường phải thường xuyên đổi mới, đánh giá cập nhật. Giáo viên trong trường tham gia đánh giá hiệu trưởng, sinh viên tham gia đánh giá giáo viên. Chính sách đối với cán bộ trong trường không bình quân. Làm sao thu nhập với giáo viên phù hợp với đóng góp chứ không phải thâm niên hay vị trí làm việc. Trả lương theo hiệu quả công việc. Trước hết phải coi trọng đào tạo sư phạm vì đây là tiền đề của đổi mới chương trình giáo dục.

Phó Thủ tướng khẳng định: “Kết luận 51 - KL/TW chính là cơ hội vàng để tạo cơ chế, thu hút mọi trí tuệ tham gia vào việc đổi mới căn bản toàn diện giáo dục. Vì vậy Bộ GD-ĐT cần có lộ trình để tạo sự đồng thuận trong ngành và xã hội để có tính khả thi, hiệu quả. Ngành giáo dục địa phương có kế hoạch quản lý, kiểm tra làm rõ trách nhiệm các cấp trong việc khắc phục 3 vấn đề: thu chi, dạy thêm học thêm và thi tuyển sinh. Nên có hội nghị chuyên đề, sau đó có kiểm tra định kỳ. Bộ GD chủ động phối hợp với Bộ Kế hoạch đầu tư xây dựng kế hoạch đầu tư cho GD theo định hướng GD là quốc sách”.

Nhiều đại biểu cho rằng chất lượng giáo dục phải thay đổi từ tư duy.

Về vấn đề quy hoạch mạng lưới các trường ĐH-CĐ, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận cho biết, Bộ đã làm xong dự thảo quy hoạch và đã gửi văn phòng chính phủ thẩm định để trình Thủ tướng. Bộ trưởng cũng cho rằng hiệu trưởng các trường cần tôn trọng thương hiệu uy tín của trường, coi trọng chất lượng thật.

Để triển khai Chiến lược phát triển giáo dục 2011-2020 và thực hiện Kết luận số 51-KL/TW của Hội nghị lần thứ 6 Ban chấp hành TƯ Đảng khóa XI. Bộ GD-ĐT yêu cầu các trường ĐH,CĐ nghiên cứu, quán triệt các nội dung của Chiến lược và Kết luận số 51, Chương trình hành động của ngành; xây dựng/điều chỉnh và triển khai thực hiện Chiến lược phát triển nhà trường giai đoạn đến năm 2020 phù hợp với Chiến lược; xác định tầm nhìn, sứ mệnh và mục tiêu hoạt động của nhà trường; xây dựng kế hoạch và lộ trình hành động từ nay đến 2015 để đạt được các mục tiêu đã đề ra, phù hợp với sứ mệnh đã xác định.

Bên cạnh đó cần có những giải pháp, mục tiêu cụ thể để tổ chức triển khai có hiệu quả, nghiêm túc, trung thực các nhiệm vụ trong Chương trình hành động, các văn bản quy phạm pháp luật của Bộ GD-ĐT; tập trung nâng cao chất lượng đào tạo đápứng nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Bên cạnh đó, các trường cần khắc phục cơ bản tiêu cực trong đào tạo vừa làm vừa học, đào tạo liên kết với nước ngoài, thi cử; đồng thời nâng cao tính chịu trách nhiệm trước xã hội.

Thực hiện đào tạo theo nhu cầu xã hội; đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng nhân lực ngành Giáo dục; phát triển đội ngũ giảng viên các trường, khoa sư phạm; thực hiện nghiêm túc các điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục. Xây dựng các giải pháp và lộ trình triển khai để góp phần thực hiện thành công mục tiêu cụ thể về giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học đã nêu trong Chiến lược.

Riêng khối trường sư phạm, xây dựng định hướng phát triển đào tạo của nhà trường đến năm 2025, đặc biệt tập trung định hướng đổi mới nội dung và phương pháp đào tạo, bồi dưỡng giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông và giáo dục mầm non sau năm 2015.

Đẩy mạnh đào tạo ngoại ngữ theo các mục tiêu và chuẩn quy định của Đề án dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008-2020. Có chiến lược và kế hoạch đổi mới tổ chức hoạt động khoa học công nghệ, nghiên cứu và triển khai trong nhà trường, sử dụng hiệu quả kinh phí nghiên cứu khoa học, gắn kết chặt chẽ nghiên cứu khoa học với đào tạo tiến sĩ, hình thành môi trường học thuật sôi động và phát triển.

Khánh An